Projekty

Krajobraz kulturowy Łuku Mużakowa

Utrwalenie i integracja elementów historycznego krajobrazu kulturowego jako podstawa transgranicznego planu rozwoju – wsparcie ze strony Niemieckiej Federalnej Fundacji ds. Środowiska (2015 do 2018)

Punktem centralnym projektu był Łuk Mużakowa jako międzynarodowy krajobraz kulturowy. Powstały w wyniku procesów geologicznych i ukształtowany przez wynikającą z nich eksploatację zasobów naturalnych krajobraz ten ma określony charakter dający obecnie cenne miejsca schronienia dla zwierząt i roślin. Do tego krajobrazu kulturowego należą ogrody i parki ukształtowane przez człowieka z zamiarem upiększenia krajobrazu, ale również otaczające je tereny naturalne. Dla celów projektu DBU analizie poddano bezcenne elementy krajobrazu przekształconego przez człowieka z punkty widzenia ochrony natury, geologii, sztuki ogrodniczej, ochrony zabytków oraz infrastruktury turystycznej.

Zebrane przy tym dane znalazły miejsce w planie ramowym będącym merytoryczną i transgraniczną podstawą dla przyszłego planowania ze strony urzędów, organów administracji komunalnej, stowarzyszeń i innych podmiotów. Na podstawie zebranych danych opracowane zostały zasady zrównoważonego rozwoju turystycznego regionu, zalecenia odnośnie konserwacji i odbudowy kulturowo-historycznych elementów krajobrazowych jak i zwrócono uwagę na wrażliwe elementy, które powinny podlegać ochronie. Celem planu ramowego jest postrzeganie krajobrazu kulturowego, przebiegającego przez kilka granic, jako całości, jak również jego ochrona i rozwój.

Park Mużakowski – ochrona, rozwój i wsparcie europejskiego dziedzictwa kulturowego.

Podpisanie umowy partnerskiej pomiędzy dwoma obiektami dało początek w 2016 r. aktualnemu etapowi projektu INTERREG pod myślą przewodnią „Wspólne Dziedzictwo Przyrodniczo-Kulturowe”. Projekt skupia w sobie różne działania w obu częściach Parku Mużakowskiego, które zarówno po stronie polskiej jak i po stronie niemieckiej zostały zrealizowane do jesieni 2018 r. jako dwa pakiety robocze. Pierwszy pakiet obejmował różne inwestycje.

Jego przedmiotem była odbudowa i wyposażenie utraconej części Domu Zdrojowego, należącego do historycznej zabudowy tak zwanego Parku Kąpielowego (części Parku Mużakowskiego położonej po stronie niemieckiej na południe od Parku Zamkowego) jak również odrestaurowanie zgodnie z zasadami ochrony zabytków wiaduktu po polskiej stronie, jednego z trzech architektonicznych obiektów zachowanych we wschodniej części parku. Po stronie polskiej przeprowadzono również prace mające na celu dokumentację, porządkowanie i ochronę terenu i okolicy historycznej szkółki leśnej jak i zasobów drzewnych zachowanych w tej części parku.

Czas trwania projektu

01.10.2016 – 30.10.2018

Wartość projektu łącznie

1 283 489,78 euro

Wsparcie Unii Europejskiej

85 %

Program Współpracy INTERREG
Polska-Saksonia 2014-2020

Główny partner: Narodowy Instytut Dziedzictwa,
ul. Kopernika 36/40, 00-924 Warszawa
www.nid.pl

Partner projektu: Fundacja „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”,
Orangerie, 02953 Bad Muskau
www.muskauer-park.de

Drugi pakiet roboczy obejmował prace naukowe. W jego zakres wchodziły prace archiwalne mające na celu pogłębienie wiedzy historycznej o parku, zwłaszcza odnośnie okresu od roku 1847 do 1881, kiedy książę Fryderyk Holenderski był właścicielem Parku Mużakowskiego. W części polskiej Parku przeprowadzono badania archeologiczne nieistniejącej już infrastruktury szkółki leśnej, np. budynków gospodarczych.

Partnerzy projektu zorganizowali konferencję naukową, warsztaty, wystawy i imprezy open-air w celu zaprezentowania wyników przeprowadzonych badań i promocji historycznego kompleksu parkowego. Kroki mające na celu promocję i upublicznienie projektu były tym samym obecne na różnych jego etapach. Celem projektu był rozwój infrastruktury kulturalnej jak również przybliżenie opinii publicznej historycznie znaczącego dziedzictwa kulturowego w Parku Mużakowskim na terenie polsko-niemieckiego regionu przygranicznego.

Kooperacja

Kooperacja z „Profesurą Alexandra von Humboldt nowożytnej kultury pisma i europejskiej wymiany wiedzy” na uniwersytecie Martin-Luther-Universität w Halle-Wittenberg (2016–2020)

Studenci badali w ramach seminarium różne gatunki literackie okresu Pücklera jak i twórczość literacką samego Pücklera, czego wyniki zaprezentowali w Parku Mużakowskim. Wyprawa naukowa przez Park może również przybliżyć kulturę ogrodniczą. Zorganizowane zostały warsztaty na następujące tematy: 7. / 8. lipiec 2016 „Hermann von Pückler-Muskau‚ Szkice o ogrodnictwie krajobrazowym‘ w kontekście literatury ogrodniczej XVIII i XIX wieku”; 6. / 7. lipiec 2017 „Botanika literatury – Literatura botaniki z okresu Pücklera”; 18./19. październik 2018 „Literatura i krajobraz. Twórczość i wpływ Hermann von Pückler-Muskau”

Współpraca z Hochschule für Technik und Wirtschaft w Dreźnie (od 2015)

Współpraca obejmuje opracowanie konceptu, rozwój i wykorzystanie wirtualnego modelu mużakowskiego kompleksu parkowego. W ramach projektu stworzona ma zostać podstawa geodezyjna podstawa oraz kataster drzew. Fundacja wspiera seminaria i wycieczki poprzez organizację praktycznych pomiarów i cyfrowe zapisywanie zebranych tam danych.

Badania

Zagadkowa osobowość księcia Pücklera sprawia, że jego następcy, kolejni właściciele Parku Mużakowskiego pozostają w jego cieniu. Niesłusznie. Ponieważ, jeśli przypatrzeć się bliżej, okazuje się, że udało im się zachować tą całą twórczość w po części ekonomicznie ciężkich czasach. Co ważniejsze mieli również do wykonania ambitne zadanie dokończenia niegotowych terenów parkowych zgodnie z zamysłem Pücklera. Pozostawili przy tym jednocześnie własne ślady. Najwyższy więc czas poświęcić również im więcej uwagi.

Park Mużakowski jako rezydencja królewska. Książę Fryderyk Holenderski i podniesienie Mużakowa do rangi europejskiej rezydencji

W roku 1846 książę Fryderyk Holenderski (1797–1881) nabył rezydencję w Mużakowie. Po Pücklerze dostała się ona więc w ręce silnego ekonomicznie właściciela, posiadającego przy tym królewską rangę. O okresie rozwoju pod Księciem Orańskim mało do tej pory wiadomo. Jego wpływ na Park Mużakowski, zespół zamkowy i rezydencję jest obecnie przedmiotem badań naukowych. Pojawia się tym samym pytanie, jaki wpływ wywarły ścisłe związki pokrewieństwa miedzy królewskimi domami holenderskim i pruskim oraz związana z tym wymiana architektów, artystów sztuki ogrodniczej i rzeźbiarzy. To przedsięwzięcie naukowe było częścią projektu INTERREG „Park Mużakowski – Ochrona, Rozwój i Wsparcie Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego”. Pierwsze wyniki badań zostały zaprezentowane w roku 2018 podczas specjalnej wystawy, w ramach której planowana jest dodatkowo publikacja jako jej uzupełnienie.

Grafowie Arnim jako mużakowscy panowie stanu.

Po księciu Fryderyku Holenderskim grafowie von Arnim w 1883 roku objęli własność Parku Mużakowskiego. Park znajdował się w ich posiadaniu o wiele dłużej niż w posiadaniu Pücklera: 34 lata jego rezydowania to w końcu o wiele mniej w porównaniu z 62 latami, jakie trzy pokolenia tam spędziły. Niektóre z budynków istniejących do dzisiaj powstały w tamtym okresie lub zostały wtedy przebudowane. Ponadto wprowadzono zmiany w parku, które widoczne są do dziś. Przykładem jest dolina rododendronów z lat 1920-tych. Również wiele dróg i miejsc widokowych założono za czasów Arnimów lub nadano im powszechnie zwane nazwy, które noszą one do dziś. Ponieważ uwaga opinii publicznej do tej pory skupiała się głównie na okresie Pücklera, epoka panowania grafów von Arnim daje właśnie szansę na zdobycie dużej ilości materiału badawczego, zawierającego zapewne niespodzianki. Zwieńczeniem badań była zorganizowana w lecie 2018 roku specjalna wystawa; związana z nią publikacja zawierająca dalsze, szczegółowe wyniki badań jest w opracowaniu.

Konferencje

Do skrzydeł północnych Nowego Zamku przeniosła się w roku 2003 bogata w tradycje „Szkoła Mużakowska”. Nawiązując do tradycji kształcenia w Parku Księcia Pücklera, intencją tego było z jednej strony zapewnienie form kształcenia bezrobotnych, które można by wykorzystać w bieżącym funkcjonowaniu parku. Z drugiej strony Szkoła Mużakowska miała pomóc w rozwinięciu wiedzy fachowej w zakresie ochrony zabytków sztuki ogrodniczej i krajobrazu kulturowego. Od tego momentu Park Mużakowski oferuje z reguły dwa razy do roku kulisy dla konferencji poświęconych różnym zagadnieniom ochrony zabytków sztuki ogrodniczej Następny termin: 14 – 16 listopada 2019 Dekoracyjna i krucha – ceramika w historycznych ogrodach

Publikacje

+ Seria „Muskauer Schriften” (Pisma Mużakowskie)

  • ‚Ornamental farm‘. Sztuka ogrodnicza a rolnictwo, Sympozjum 15−17 października 2009, Muskauer Schriften, tom. 7, Zittau 2010, 220 s., ilustracje, 14,95 euro (ISBN: 978-3-929744-54-5)
  • Michael Rohde (wyd.): Pielęgnacja ogrodów historycznych. Teoria i praktyka, Muskauer Schriften, tom 6, Lipsk 2008, 560 s., liczne kolorowe ilustracje. [vergriffen]
  • Erika Schmidt: „Urozmaicenie smaku”. Tworzenie przestrzeni i wykorzystanie roślin w projektach parków miejskich, Niemcy XIX wiek, Muskauer Schriften, tom 5, Zittau 2004, 168 s., ilustracje, 14,95 euro (ISBN: 3-929744-10-4)
  • Neorenesans – Wymagania co do stylu. Drugie Sympozjum Historyzmu Bad Muskau, Muskauer Schriften, tom 4, Drezno 2001, 260 s., liczne ilustracje, 9,95 euro (ISBN: 90-5705-170-2)
  • Clemens Alexander Wimmer: Drzewa i krzewy w ogrodach historycznych. Rola roślin drzewiastych w historii i ochronie zabytków, Muskauer Schriften, tom 3, Drezno 2001 [vergriffen]
  • Michael Rohde: Od Mużakowa do Konstantynopola. Eduard Petzold europejski artysta sztuki ogrodniczej 1815–1891, Muskauer Schriften, tom 2, Drezno 1998, 324 s., liczne kolorowe ilustracje, 14,95 euro (ISBN: 90-5705-119-2)
  • Spór o styl i dzieło sztuki jednolitej. Międzynarodowe Sympozjum Historyzmu Bad Muskau 20 do 22 czerwca 1997, Muskauer Schriften, tom 1, Drezno 1998, 240 s., ilustracje, 9,95 euro (ISBN: 90-5705-085-4)

+ Publikacje pojedyncze

  • Kerstin Volker-Saad: „So reichlich bevölkert wie im Paradiese”. Przygodowa podróż Hermanna Księcia von Pückler-Muskau przez Nubię i Sudan w roku 1837, Bad Muskau 2017, 68 s., liczne ilustracje, 12,90 euro (ISBN: 978-3-9819414-1-8)
  • Park Mużakowski. Spacer książęcymi śladami, Bad Muskau 2017 (2. akt. wyd.), 142 s., liczne ilustracje, 7,50 euro
  • Fundacja „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”/Foundation for Landscape Studies New York/Dumbarton Oaks Research Library and Collection Washington, D. C./Linda B. Parshall (wyd.): Prince Hermann von Pückler-Muskau. Letters of a dead man, Ex horto Dumbarton Oaks Texts in Garden and Landscape Studies, Washington D. C. 2016, 754 s., liczne ilustracje, 67,50 euro
  • 20 lat Fundacji „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”. Od fragmentu do transgranicznego miejsca światowego dziedzictwa 1993–2013, Bad Muskau 2016 (2. niezmienione wyd.), 156 s., liczne ilustracje, 14,90 euro
  • Widoki z parku na Mużaków (dodruk), Bad Muskau 2016 (2. opracowane wyd.), 48 s., ilustracje na całych stronach, 29,90 euro
  • Widoki z parku na Mużaków (dodruk), Bad Muskau 2015, 48 s., na całych stronach 29,90 euro
  • 20 lat Fundacji „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”, Od fragmentu do transgranicznego miejsca światowego dziedzictwa 1993–2013, Bad Muskau 2013, 156 s., liczne ilustracje, 12,90 €
  • 20 lat Fundacji „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”. Od fragmentu do transgranicznego miejsca światowego dziedzictwa 1993–2013, Bad Muskau 2013, 156 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Kerstin Volker-Saad: W drogę do Egiptu! Dwóch mistrzów w swoim fachu: Malarz David Roberts i pisarz literatury podróżniczej Hermann Książę von Pückler-Muskau 1837–1839, Bad Muskau 2013, 64 s., liczne ilustracje, 12,90 euro (ISBN: 978-3-9819414-0-1)
  • Park Mużakowski. Spacer książęcymi śladami, Bad Muskau 2010, 140 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Mużakowski buk purpurowy. Z życia osobistości związanej z drzewami, Bad Muskau 2010, 24 s., ilustracje [vergriffen]
  • Książę Pückler. Parki w Mużakowie i Branitz, Przewodnik po kompleksach parkowych w Saksonii, Brandenburgii i Turyngii, Hamburg 2006, 270 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Werner Manno, Cornelia Wenzel: Jacob Heinrich Rehder 1790–1852. Alfred Georg Rehder 1863–1949, Bad Muskau 2002, 20 s., ilustracje, 2,50 euro
  • Heidrun Laudel: Oranżeria w Parku Księcia Pücklera w Bad Muskau, Große Baudenkmäler (Wielkie Zabytki Architektury) Zeszyt 515, Monachium/Berlin 1997, 30 s., liczne ilustracje, 1,00 euro
  • Park Księcia Pücklera w Bad Muskau, Jahresgabe 1994, Bad Muskau 1994, 16 s., ilustracje [vergriffen]

+ Katalogi wystawowe

  • Siegfried Kohlschmidt: Ankerglas Bernsdorf/Oberlausitz. Design dla codziennego użytku, Bad Muskau 2016, 60 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Fundacja „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”/Instytut Sztuk Wizualnych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu w Zielonej Górze/Muzeum Ziemi Lubuskiej Zielona Góra (wyd.): Ogrody/Gärten, Bad Muskau/Zielona Góra 2016, 102 s., ilustracje [vergriffen]
  • Armin Mueller-Stahl: Menschenbilder/Obrazy ludzi. Malerei und Druckgrafik/Malarstwo i grafika, Bad Muskau 2015, 74 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Najpiękniejsze szkło Łużyc 1947–1975, Bad Muskau 2014, 106 s., liczne ilustracje [vergriffen]
  • Aleksandra Mańczak: Im Angesicht der Natur/Wobec natury, Bad Muskau 2014, 32 s., ilustracje [vergriffen]
  • Fundacja „Park Księcia Pücklera Bad Muskau”/Koło Przyjaciół Historica Bad Muskau t. z. (wyd.): Lucy von Barclay de Tolly. Mużakowska malarka, Bad Muskau 2011, 96 s., liczne ilustracje, 15,80 euro
  • Inspiracja Pückler. Realistyczne malarstwo i grafiki Gerda Hallaschk w stajniach w Parku Mużakowskim 6.4. do 3.6.2007, Bad Muskau 2007, 12 s., ilustracje [vergriffen]
  • Pamiątki z Anglii. Podróż Księcia Pücklera 1826–1829, Zittau 2005, 200 s. liczne kolorowe ilustracje, 28,00 euro (ISBN: 3-929744-18-X)
  • Dietmar Schenk, Cordula Zeidler: Od Neumark do Renu. Architekt ogrodniczy i Karl-Foerster-Schüler Gottfried Kühn, Bad Muskau 2002, 16 s., ilustracje [vergriffen]
  • Nicole Berthy, Michael Brey: Jestem dzieckiem fantazji – ruchliwy jak motyl. Książę Pückler i kobiety, Berlin 1999, 96 s., ilustracje, 24,55 euro (ISBN: 3-00-005493-6)